Aanleiding
Afgelopen winter is een schilderij uit het Museum Arnemuiden voorstellende Prins Maurits naar Luxemburg geweest om daar gerestaureerd te worden en het is nu weer prachtig. Dit schilderij is van Daniel van den Queborne. Omdat er ook in ons museum nog twee werken van deze schilder hangen, namelijk Prins Willem en het zeegezicht op Arnemuiden, leek het me toch goed om deze schilder eens onder de loep te nemen.
Geboorte
Dat is niet gemakkelijk. Allereerst zijn geboorte gegevens. Hij is de zoon van Christiaen van de Queecborne. Dat was in die tijd ook een belangrijke schilder. Maar dan: zijn geboorte is circa 1552-1557. Dat is lastig werken. Maar het kan nog erger. De naam is al lastig te schrijven en uit te spreken, maar dan zijn er een aantal schrijfvarianten die het nog moeilijker maken. Ik geeft ze hier weer: Meester Daneel, Daniël Queborn, Daneel van den Queckborne, Daniël Queeborne, Daniël van den Queecborne, Daniël van den Queeckborne. U begrijpt wel dat met deze gegevens onderzoek doen niet mee valt. Het is meer sprokkelen van hetgeen men vindt.
Politieke situatie
Onze Van den Queborne werd geboren te Antwerpen circa 1552-1557. Bij het volwassen worden groeit hij mee op in een godsdienstconflict en een opstand die wij kennen als de Tachtigjarige Oorlog. Donkere tijden. Antwerpen was de belangrijkste stad in het verzet tegen de Spanjaarden, zelfs Willem van Oranje had er enige tijd zijn hoofdkwartier. De spanning stijgt. Dan volgt het beleg van Antwerpen, op 3 juli 1584, en ten slotte de val van Antwerpen op 27 augustus. Het gevolg van dit alles is dat vele gegoeden de stad voor of na het beleg verlieten en asiel zochten in anderen steden of soms ook wel in andere landen. In Londen was er een ware Antwerpse gemeenschap. Maar ook in Middelburg waren vluchtelingen uit Antwerpen en ook wel uit andere steden zoals Mechelen.
Te Middelburg
Vrijwel zeker is dat Van den Queborne in 1579 te Middelburg is gaan wonen. Dit kan worden afgeleid uit een mededeling die ik tegenkwam, waarin stond dat hij al in 1579 lid van het Sint-Lucasgilde was, waarvan hij in 1590 deken werd. Dat hij goed opgeleid en toegerust was kan zijn oorsprong vinden in het gegeven dat ook zijn vader een verdienstelijk schilder was en dat wordt vermoed dat hij ook in Italië is geweest in zijn jonge jaren. Karel van Mander, de bekende schrijver over Nederlandse schilders uit die tijd, schrijft over hem in zijn Schilderboeck (Haarlem 1604): 'en zich wel zóódanig in die school, en welligt ook in Italië, moet geoefend hebben, dat zijne bekwaamheden destijds tot de hoogte waren gestegen'.
Arnemuiden
Dan komt er vanuit Arnemuiden interesse voor meester Van den Queborne. Ter gelegenheid van het verlenen van de stadsrechten aan Arnemuiden werd Van den Queborne de opdracht gegeven om drie schilderijen te maken, te weten de beeltenis van Prins Willem van Oranje, de beeltenis van zijn zoon graaf Maurits en een gezicht op Arnemuiden vanuit zee. Deze schilderijen hangen dus al eeuwen in het gemeentehuis van Arnemuiden en dus in ons museum. De nota aan Van den Queborne wordt in 1590 voldaan, eveneens in het jaar daarvoor de nota aan de lijstenmaker. Dan verdwijnt Van den Queborne weer uit de Arnemuidse annalen.
En verder
Het schilderij van Maurits is werkelijk prachtig. Hoe je er ook naar kijkt. Het lijkt er op dat dit stuk bepalend is geweest voor de loopbaan van Van den Queborne. Hij woonde op korte afstand van de Abdij in Middelburg. In de periode dat hij daar dus woonde verbleef ook Maurits veel in Middelburg. Hij verbleef in het ge-deelte van de Abdij wat nu nog het Prinsenlogement heet. De verbinding is snel gelegd. Waarschijn-lijk heeft Maurits voor hem geposeerd. Dat is waarschijnlijk de reden dat dit schilderij erg sprekend is.
Rond 1602 is Van den Queborne, en ook Maurits, verhuisd naar Den Haag en werd hij benoemd tot hofschilder van Maurits.
Ten slotte... het blijft onduidelijk
Van den Queborne was gehuwd met Barbe van den Broeck. Het is zeer waarschijnlijk dat Van den Queborne ook een zoon heeft gehad, Chrispyn. Die is in Den Haag geboren en een zeer belangrijke graveur geworden. Vele leden uit de familie Nassau zijn vereeuwigd door zijn gravures. En uiteraard ontbreekt Maurits niet. Van den Queborne is in 1617 of 1618 overleden. Uit zijn nakomelingen zijn vele schilders en graveurs voortgekomen.
Foto’s:
Aart van Belzen
Bronnen:
P.J. Meertens, Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw. Amsterdam 1943.
Künstler-inventare: Urkunden zur Geschichte der holländischen Kunst des XVIten, XVIIten und XVIIIten Jahrhunderts, herausgegeben von A. Bredius. Den Haag 1915-1922. p. 1155 - 1156.
A.J. van der Aa, Biographisch woordenboek der Nederlanden. Haarlem 1852-1872.
H.M. Kesteloo, Geschiedenis en plaatsbeschrijving van Arnemuiden. Middelburg 1871
Reacties
Waarschijnlijk gaat het hier inderdaad om Inuits. Het vermoeden bestaat dat er Inuits via de haven van Arnemuiden in West-Europa zijn aangekomen. Het zouden dan de eerste Inuits zijn die in West-Europa aan land kwamen.
vriendelijke groet, Annelies.
RSS lijst met reacties op dit artikel